De urine aniongap is een indirecte meting van de concentratie NH4+. De NH4+ concentratie is meestal 20-40 meq/l, waarbij de aniongap ongeveer nul is.
De berekening van de urine angiongap is zinvol bij patienten met een metabole acidose met een normale anion gap.
In afwezigheid van nierinsufficientie wordt dit met name veroorzaakt door diarree of door renale tubulaire acidose (RTA).
De normale respons van het lichaam bij acidose is het verhogen van de uitscheiding van zuren, met name in de vorm van NH4+.
Als de urine NH4+ concentraties hoog is, zal de urine aniongap een negatieve waarde hebben (meestal tussen -20 en -50 meq/l), omdat de Cl- concentratie hoger zal zijn dan de Na+] en K+] concentratie.
De hoogte van dit verschil zal overeenkomen met de concentratie NH4+.
De aanzuring van de urine is gestoord bij nierinsufficientie en renale tubulaire acidose (RTA type 1 en 4), met als gevolg een lage NH4+ concentratie in de urine.
Hierbij zal de urine aniongap positief zijn. Ook de urine pH zal hierbij relatief hoog zijn.
De urine aniongap kan niet worden gebruikt in de volgende gevallen:
- Metabole acidose met een hoge aniongap, waarbij de uitscheiding van niet gemeten anionen in de urine het effect van het NH4+ zullen opheffen.
Hierbij kan de urine aniongap zelfs positief zijn.
- Volume depletie met sterke natrium retentie (urine natriumconcentratie lager dan 25 mmol/l). Hierbij is de aanzuring van de urine in de distale tubuli gestoord.