Lung sliding en pneumothorax

Normale situatie

De pleura is bij vrijwel alle patienten goed zichtbaar. Bij niet al te adipeuze patienten is de lineaire transducer het meest geschikt om de pleura te beoordelen. Gezien de relatief geringe penetratie van ultrageluid van de lineaire transducer is bij ernstige adipositas de abdomiale of cardiale transducer soms nodig. In de normale situatie is de verschuiving van de pleura visceralis en parietalis in het ritme van de ademhaling zichtbaar. Dit wordt lung sliding genoemd.

De aanwezigheid van lung sliding geeft de volgende informatie:
1) Op de plaats van onderzoek liggen beide pleurabladen tegen elkaar. Dit sluit op deze plaats een pneumothorax uit.
2) Het longvolume varieert met de ademhaling.

In de M-mode is het zogenaamde seashore sign te zien. De lagen van de stilstaande thoraxwand zijn rechte lijnen (sea), terwijl de onderliggende bewegende long korrelig wordt weergegeven (shore).

Soms is beweging van de pleura zichtbaar in het ritme van de hartslag. Dit is de zogenaamde 'lungpuls'.

Pneumothorax

Bij een pneumothorax is de normale lung sliding afwezig. Soms is dit alleen ventraal, soms ook over de gehele thorax afhankelijk van de grootte van de pneumothorax (zie onderstaande video). Echter, afwezige lung sliding is geen bewijs voor de aanwezigheid van een pneumothorax. Ook andere oorzaken kunnen afwezige lung sliding geven. Denk bijvoorbeeld aan status na pleuradese of pneumectomie, verklevingen door een pneumonie of na een intubatie met de tube in de rechter hoofdbronchus met vervolgens ontbreken van adembewegingen van de linker long. De aanwezigheid van B-lijnen of een lungpuls wijst op de ligging van de long met de pleura visceralis tegen de thoraxwand. Hier kan dus geen pneumothorax aanwezig zijn. Zeer specifiek voor een pneumothorax is de aanwezigheid van het zogenaamde lung point. Dit is de overgang van normale lung sliding naar afwezige lung sliding. Dit punt geeft de grens aan van de pneumothorax. Vaak bevindt deze zich aan de laterale zijde van de thorax. Met behulp van echo is het dus heel goed mogelijk om een pneumothorax uit te sluiten. Het aantonen van een pneumothorax is lastiger.

Diagnostiek pneumothorax met echo

Volpicelli et al hebben in 2012 een flowchart opgesteld voor de diagnostiek van pneumothorax door middel van longecho. Hierbij wordt achtereenvolgens gekeken naar de aan- of afwezigheid van lungsliding, B-lijnen, lungpoint en lungpuls.

De volgende (combinatie van) bevindingen sluit een pneumothorax op de plaats van onderzoek uit:

- Lungsliding aanwezig (negatief voorspellende waarde 100%)

- Lungsliding afwezig, maar wel B-lijnen aanwezig

- Lungsliding afwezig, B-lijnen afwezig, lungpoint afwezig, maar wel lungpuls aanwezig


De volgende combinatie van bevindingen wijst op een pneumothorax:

- Lungsliding afwezig en B-lijnen afwezig, met aanwezigheid van een lungpoint

- Lungsliding afwezig, B-lijnen afwezig, lungpoint afwezig en lungpuls afwezig

Beweging van de pleurabladen is zichtbaar (Lung Sliding)

Beweging van de pleurabladen (2D en M-mode) met seashore sign

Lungpulse (Beweging van de pleurabladen in ritme van hartslag)

Ontbreken van lung sliding passend bij pneumothorax (video)

Pneumothorax in M-mode

Lung point bij patient met pneumothorax

Referenties:
- Volpicelli G, et all. International Liaison Committee on Lung Ultrasound (ILC-LUS) for International Consensus Conference on Lung Ultrasound (ICC-LUS): International evidencebased recommendations for point-of-care lung ultrasound. Intensive Care Med 2012, 38:577–591.
- Lichtenstein D, Menu Y: A bedside ultrasound sign ruling out pneumothorax in the critically ill: lung sliding. Chest 1995;108:1345–1348.